هر کار و شغلی، آمادگی روانی خاص خود را می‌طلبد اما این موضوع در مورد مشاغلی که به تمرکز بالا نیاز دارند، پررنگ‌تر دیده می‌شود. کارهایی هستند که اگر آمادگی ذهنی لازم را برای انجام دادن‌شان را نداشته باشید، به موفقیت دست پیدا نخواهید کرد و سئو یکی از همین حوزه‌ها است. بحث سختی کار نیست؛ که هر شغلی سختی‌های خاص خودش را دارد. صحبت این است که علاوه بر مهارت فنی، باید قدرت ذهنی و توانایی مدیریت استرس را داشته باشید و این توانایی مستقیما روی نتیجه کارتان اثر خواهد گذاشت. در این مقاله راهکارهایی را برای کسب این آمادگی مطرح می‌کنم که در طول سال‌های کاری و با تجربه و آزمون و خطاهای متعدد به دست آورده‌ام.
چرا سئو یک کار استرس‌زا است؟
قبل از ارائه راهکار، بیایید به بررسی استرس‌هایی را که در طول مسیر کاری سئو با آن‌ها مواجه می‌شویم بررسی کنیم. این مسئله چندین بعد دارد. اولین جنبه همان چیزی است که بارها در مقاله‌های مختلف به آن اشاره کرده‌ام:
سئو دستورالعمل مشخص ندارد. هیچ چیز در این حوزه قطعی و مطلق نیست.
یک سری اصول اساسی و ابتدایی وجود دارد که همه آن‌ها را می‌دانیم. همه می‌دانیم که باید ساختار وب سایت از نظر فنی درست باشد، محتوای مفید بهینه تولید کنیم، از کلمات کلیدی مناسب استفاده کنیم، بک لینک داشته باشیم و … . اما این‌ها برای رساندن یک سایت به رتبه‌های بالا کافی نیست. به ویژه در حوزه‌های پر رقابت. این‌ها ابزارهایی هستند که برای بهینه‌سازی سایت در اختیار دارید اما هزاران فاکتور و عامل موثر دیگر نیز وجود دارد که ممکن است از آن‌ها بی‌خبر باشید. سئو بیشتر از این که علم باشد، هنر است. هنر این که با صبر و آزمون و خطا، از میان تاریکی راه خود را پیدا کنید و یک استراتژی موثر به دست آورید. موفقیت نهایی در گرو همین صبر و تلاش مداوم است.
به عنوان مثال فرایند لینک‌سازی را در نظر بگیرید. همه می‌دانیم که بک لینک‌ها یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر رتبه سایت هستند. لینک‌سازی یک کار کاملا تخصصی و پرفشار است. باید در فروم‌ها و انجمن‌های مختلف فعالیت کنید، بلاگ بسازید و مدت‌ها در وب سایت‌های متعدد مطلب بنویسید تا بتوانید لینک خود را درون آن‌ها بگنجانید. برای این کار لازم است در حوزه‌های مختلف مطالعه داشته باشید تا بتوانید در پرسش و پاسخ‌ها شرکت کنید و لینک بگذارید، محتوا تولید‌کنید و … . بعد از همه این کارها باید صبر کنید تا لینک‌ها ایندکس شوند و اثر خود را بگذارند. البته این احتمال هم وجود دارد که مدیر انجمن یا سایت، لینک‌تان را حذف کند.
یک احتمال بدتر هم وجود دارد: مدت‌ها برای یک سایت لینک می‌سازید، ایندکس هم می‌شوند اما هیچ تغییری در رتبه سایت دیده نمی‌شود. چون همان طور که اشاره کردیم، رتبه سایت به عوامل متعددی بستگی دارد. حالا باید بگردید و عامل بازدارنده را پیدا کنید که به هیچ وجه کار آسانی نیست. این معیارها ممکن است با هر آپدیت الگوریتم‌های گوگل تغییر کنند و البته معمولا تا مدتی اطلاعی از تغییرها در دست نیست.
به همه این موارد، فشار کارفرماها را هم اضافه کنید. آن‌ها در جریان رفتار الگوریتم‌ها و هزار ریزه‌کاری دیگر دنیای سئو نیستند. اگر رتبه سایت‌شان از یک به دو سقوط کند سریع نگران می‌شوند و اولین کاری که می‌کنند تماس گرفتن با شما است! اگر چند پروژه هم‌زمان داشته باشید، این تماس‌ها و فشارها چند برابر می‌شود و این فقط بخشی از استرس‌های روزانه شما به عنوان یک مدیر یا مشاور سئو است.
چرا باید استرس خود را مدیریت کنیم؟
همان طور که اشاره کردیم، آمادگی روانی یکی از مهمترین فاکتورهای موفقیت در سئو است. از آسیب‌هایی که اضطراب کنترل‌نشده به ذهن و بدن وارد می‌کند صحبتی نمی‌کنم چون همه با آن‌ها آشنا هستیم. من مهارت مدیریت ذهن را به عنوان یک نکته فنی در نظر می‌گیرم. یعنی اگر بخواهم فهرستی از معیارهای مهم در موفقیت یک متخصص سئو ارائه بدهم، آن را به این شکل شروع می‌کنم: دانش به روز، مهارت‌های فنی، توانایی مدیریت استرس و … .
این معیار مستقیما روی نتیجه نهایی پروژه‌ها تاثیر می‌گذارد. دلیل آن هم روشن است: سئو به صبر و تحمل بالا نیاز دارد. کسی که نتواند استرس خود را مدیریت کند و تحت فشار تصمیم‌های درست بگیرد، در این کار موفق نخواهد شد. این شرایط به تصمیم‌گیری‌های لحظه‌ای منجر می‌شود. در یک لحظه کاری انجام می‌دهیم که تلاش‌های طولانی‌مدت‌مان را به باد می‌دهد در حالی که فقط لازم بود صبر کنیم.
همه ما با این پدیده مواجه شده‌ایم. زمانی که هر کاری لازم می‌دانستیم انجام داده‌ایم اما رتبه سایت بهتر نمی‌شود که نمی‌شود، وقتی فشار کارفرما زیاد شده است و هنوز نتیجه‌ای نگرفته‌ایم، حتی وقتی که رتبه سایت‌مان رو به بهبود است و خیلی خوشحالیم! بله خوشحالی زیاد هم می‌تواند به تصمیم‌های پر ریسک لحظه‌ای منجر شود.
بالا و پایین شدن نتایج در سئو طبیعی است. اگر هر بار که با این تغییرات مواجه می‌شوید، دلهره بگیرید و بخواهید استراتژی خود را تغییر دهید، چیزی از پروژه باقی نمی‌ماند. باید بتوانید در زمان آپدیت‌ها و فراز و فرود رتبه سایت، آرامش خود را حفظ کنید و دست به کاری نزنید که شرایط را بدتر کند همه تلاش‌های قبلی را به باد بدهد.
چگونه استرس سئو را مدیریت کنیم؟
مدیریت استرس در این حوزه، یک فرایند طولانی‌مدت است که پیش از بستن قرارداد آغاز می‌شود و تا پایان پروژه ادامه دارد. بخشی از آن به تقویت ذهن و شخصیت خودتان بستگی دارد و بخش دیگر، تکنیک‌هایی است که در طول مسیر باید به کار ببندید. راهکارهای هر مرحله را با هم بررسی می‌کنیم.
تضمین و تعهد غیر ممکن ندهید!
بسیاری از ما با اشتباهاتی که در مرحله بستن قرارداد مرتکب می‌شویم خود را در معرض فشارهای روانی شدید قرار می‌دهیم. مواردی هستند که با رعایت کردن‌شان می‌توانید از بروز بسیاری مشکلات در آینده پیشگیری کنید. مهمترین مسئله، تعهداتی است که به کارفرما می‌دهیم. این مشکل به ویژه در مورد کسانی که به تازگی وارد این حوزه شده‌اند و می‌خواهند به هر قیمتی که شده پروژه بگیرند، بیشتر به چشم می‌خورد. آن‌ها بدون تحلیل و آنالیز کافی، تضمین‌های عجیب و غریب به کارفرما می‌دهند و مثلا رتبه یک را در بعضی از کیوردها تضمین می‌کنند. همین مسئله یکی از بزرگترین عوامل استرس‌زا در مدت انجام پروژه است. اساسا تضمین یک رتبه خاص امکان ندارد. به یک دلیل کاملا ساده: شما نمی‌توانید چیزی را که کنترلی روی آن ندارید تضمین کنید!
گاهی ما از معنا و مفهوم اصلی سئو فاصله می‌گیریم. سئو یا Search Engine Optimization یعنی بهینه‌سازی برای موتورهای جست‌وجو. این تمام کاری است که ما می‌توانیم انجام دهیم. سایت را به گونه‌ای بهینه‌سازی کنیم که موتورهای جست‌وجو آن را بهتر ببینند و اعتبار بیشتری برایش قائل شوند.
تصمیم‌گیرنده نهایی الگوریتم‌ها هستند و ما کنترلی روی انتخاب‌های آن‌ها نداریم. موتورهای جست‌وجو معیارهای خاص خود را دارند و بر اساس سیاست‌های خود عمل می‌کنند. در چنین شرایطی، تضمین رتبه عملا بی معنا و غیر ممکن است. این تضمین‌های بی‌پایه باعث می‌شود سئوکارها در طول پروژه همیشه در حال ترس باشند و این ترس نمی‌گذارد به خوبی از ظرفیت‌های ذهنی خود استفاده کنند. ما در سئو فرضیه‌های مختلفی ارائه می‌دهیم و آن‌ها را اجرایی می‌کنیم. هر تئوری ممکن است نتیجه‌بخش باشد یا نباشد. کسی موفق است که بتواند بهترین تئوری‌ها را ارائه دهد و در صورت نتیجه نگرفتن هم، بتواند مسیر دیگری پیدا کند.
این نکته را هم در نظر داشته باشید که شرایط هر پروژه با پروژه دیگر متفاوت است. استراتژی‌هایی که برای یک پروژه موثر بوده‌اند ممکن است در پروژه دیگر بی‌اثر باشند. کسی که خود را به رتبه یک پایبند کرده باشد، متحمل فشار روانی بسیار سنگینی خواهد شد و این فشار باعث می‌شود نتواند راه حل‌های جایگزین پیدا کند. به صورت کلی می‌توان گفت، در قرارداد سئو می‌توانیم تعهد بدهیم اما تضمین نه! می‌توانیم متعهد شویم که همه کارهای لازم را بر اساس دانش و توانایی خود انجام دهید و همه این تلاش‌ها را در قالب گزارش‌های منظم به اطلاع کارفرما برسانید. تضمینی برای رسیدن به یک نتیجه مشخص وجود ندارد.
اعتماد کارفرما را جلب کنید!
روشن کردن ذهن کارفرماهایی که با سئو آشنایی ندارند کار ساده‌ای نیست. آن‌ها مبالغ زیادی هزینه می‌کنند و توقع دارند نتیجه را به وضوح و به سرعت مشاهده کنند. بهتر است از روز اول کاملا صریح و روشن موضع خود را مطرح کنید تا به شما و کارتان اعتماد کنند. اگر بتوانید این مسئله را به آن‌ها منتقل کنید که کسب نتیجه عالی برای متخصص سئو حتی بیشتر از کارفرما مهم است، تا حدود زیادی اعتمادشان را جلب خواهید کرد و در نتیجه، فشارها تا حدود زیادی کم می‌شوند. ما با قبول یک علاوه بر انرژی و وقتی که صرف می‌کنیم، اعتبار شغلی خود را هم در معرض آزمایش قرار می‌دهیم. هیچ کس نمی‌خواهد یک پروژه شکست خورده را در کارنامه خود داشته باشد!
هزینه‌ها را تفکیک کنید!
نکته دیگری که باید در هنگام تنظیم قرارداد به آن توجه داشته باشید، تفکیک هزینه‌ها است. دو نوع قرارداد وجود دارد:
- مبلغی کلی به کارفرما اعلام می‌کنید و همه هزینه‌های دیگر را با همان مبلغ پوشش می‌دهید.
- هزینه‌ای را به عنوان حق مشاوره، تحلیل و تدوین استراتژی برای شخص خودتان در نظر می‌گیرید و باقی پرداخت‌ها را به کارفرما می‌سپارید.
در اوضاع و احوال اقتصادی کشور ما، قیمت‌ها هر روز تغییر می‌کنند. هزینه تامین محتوا، لینک‌سازی، تبلیغات کلیکی، رپورتاژ و … مدام در نوسان است و اگر با یک قرارداد کلی، پرداخت آن‌ها را خودتان تقبل کنید، ممکن است متضرر شوید. به علاوه، گاهی بر اساس فرضیات خود در یک ماه رپورتاژهای سنگینی سفارش می‌دهید و مجبور می‌شوید از همه یا بخشی از سهم خود چشم‌پوشی کنید. این را هم در نظر بگیرید که ممکن است همه این هزینه‌ها، تاثیری را که انتظار دارید روی سایت نگذارند!
برای پیشگیری از این وضعیت، بهتر است از کارفرما بخواهید هزینه‌های لازم را شخصا تقبل کند. در این صورت شما یک درامد ثابت ماهانه دارید و بخش مهمی از دغدغه‌هایتان حذف می‌شوند. کارفرما هم هزینه تامین محتوا، لینک‌سازی، رپورتاژ و دیگر موارد لازم را با قیمت روز پرداخت می‌کند.
ارتباط با کارفرما را کنترل کنید!
مسئله مهم دیگر، کنترل تماس‌های کارفرما است. این معظلی است که همه سئوکارها با آن مواجه هستند! بسته به این که چه تعداد پروژه داشته باشید، تعداد تماس‌ها متفاوت است. وقتی رتبه سایت سقوط می‌کند، وقتی رتبه مدتی ثابت مانده است، با هر آپدیت جدید و … شما اولین کسی هستید که کارفرما با او تماس می‌گیرد. گاهی وقت‌ها پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت سایت به شما می‌دهند، گاهی فقط می‌خواهند نگرانی‌شان را بروز بدهند، گاهی در میانه پروژه تصمیم می‌گیرند روی کلمات کلیدی دیگر هم کار کنند و حتی گاهی فقط به دلگرمی نیاز دارند!
میزان تاثیر این تماس‌ها به توانایی تمرکز شما بستگی دارد. این که بتوانید بعد از صحبت با کارفرما دوباره رشته افکار و فعالیت‌های خود را از سر بگیرید و تمرکزتان به هم نخورد، قدرت ذهنی بالایی می‌طلبد که اکثر ما فاقد آن هستیم. معمولا با این تماس‌ها دچار استرس می‌شویم و سعی می‌کنیم و کارهای بیشتری انجام دهیم و این مسئله به از هم گسیختگی استراتژی سئو منجر می‌شود.
علاوه بر افزایش قدرت تمرکز، بهتر است محدودیت‌هایی هم برای تماس‌های کارفرماها در نظر بگیرید. مثلا از آن‌ها بخواهید در بازه زمانی خاصی با شما تماس بگیرند البته به جز موارد فوری. به این ترتیب زمانی با آن‌ها صحبت می‌کنید که بهترین ساعت‌های تمرکز خود را سپری کرده‌اید و این گفت‌وگو خللی در کارتان ایجاد نخواهد کرد.
گاهی به سبب طولانی شدن پروژه‌ها یا موارد دیگر، رابطه‌ای که با کارفرما دارید دوستانه می‌شود. این صمیمیت بعضی اوقات به ضررتان تمام خواهد شد. بهتر است فاصله معقول را در روابط کاری حفظ کنید تا بتوانید با قدرت از مواضع خودتان دفاع کنید.
از یکدیگر حمایت کنید!
گاهی همکاران خودمان موجب استرس و کاهش اعتماد به نفس ما می‌شوند. به نظرم حمایت و پشتیبانی متخصصان سئو از هم، می‌تواند وضعیت را برای همه بهتر کند و حجم شدید استرس‌ها را کاهش بدهد. متاسفانه مسئله بدگویی از هم صنف‌ها در حوزه سئو هم دیده می‌شود. به ویژه کسانی که در یک زمینه کار می‌کنند و وب سایت رقیب و کارشناس سئو آن را تخریب می‌کنند. این جامعه چندان بزرگ نیست و حرف‌های خوب و بد به گوش همه ما می‌رسد.
تحلیل و آنالیز رقبا یکی از پایه‌های کار ما است اما بهتر است نظرات‌مان را در این زمینه نزد خودمان نگه داریم و در برابر کارفرما از رقیب‌مان بدگویی نکنیم. در غیر این صورت، حرف‌های منفی و آزارهای کلامی در یک چرخه بی‌پایان جریان پیدا می‌کنند و قطعا روزی به ما هم برخورد خواهند کرد.
قلق‌های خودتان را پیدا کنید!
راهکارهایی که تا این جا مطرح شد، تا حد زیادی فشار روانی شما را کاهش می‌دهد اما در هر صورت، استرس‌های زیادی را باید تحمل کنید که اگر آمادگی ذهنی و جسمی لازم را برای آن نداشته باشید، نه تنها کار بلکه سلامت‌تان هم به خطر می‌افتد. همه ما به صورت ناخودآگاه واکنش‌هایی به استرس نشان می‌دهیم. هدف این است که این واکنش‌ها را به سطح خودآگاه بیاوریم و به آن‌ها مسلط شویم.
خواب نامنظم، پرخوری یا بی‌اشتهایی عصبی، مصرف سیگار و دیگر دخانیات، پرخاشگری و … از جمله واکنش‌های ناخودآگاه ناسالم محسوب می‌شوند که وضعیت ذهنی و جسمی ما را تا حد زیادی در معرض خطر قرار می‌دهند. مهم است که خودتان را بشناسید و قلق‌هایی برای آرام کردن ذهن‌تان پیدا کنید. روش‌های هر کس برای این کار متفاوت است: بعضی‌ها موسیقی گوش می‌دهند، برخی قدم می‌زنند یا ورزش می‌کنند، بعضی‌ها مدیتیشن می‌کنند و … . خلاق باشید و روش مخصوص به خودتان را پیدا کنید.